පර්සියානු කලාපයේ ප්‍රකට වූ ජනකතා එකතුවක් ලෙස සැලකෙන "එක් දහස් එක් රැය" Sir Richard Francis Burton විසින් රචිත The book of thousand Nights and a Night නම් කෘතියේ සංශ්ශිප්ත සිංහල පරිවර්තනයයි .

අරාබි නිසොල්ලාසය, අරාබි නිසානන්දය ආදි විවිධ නම් වලින් ප්‍රකට වූ මෙම කතා මාලාව ඉස්ලාමයේ සුවර්ණමය යුගයේ නිර්මාණය වූ ජනකතා එකතුවක් ලෙස සැලකේ.

අපූරු කතා එක් දහස් එකක් නිර්මාණය වීමට පදනම් වී ඇත්තේ අපූරු කතා පුවතකි.
" සිය බිරින්දගේ ගේ නොමනා හැසිරීම් නිසා සියලුම කාන්තාවන් කෙරේ කළ කිරෙන ෂාරියාර් රජතුමා දිනක් සිය පුරෝහිතයාට නියෝග කරන්නේ සෑම දිනකම රාත්‍රියට රජතුමාට කන්‍යාවියක ලබා දිය යුතු බවත් පසුවදා උදෑසන ඇය මරා දැමිය යුතු බවත්‍ ය. දිනෙන් දින රටේ තරුණියන් මෙලෙස මරා දැමුනු අතර රට පුරා තරුණියන් රට හැර පළා යාමට විය. මේ නිසා අවසානයේ පුරෝහිතගේ දියණියගේ වාරයද එළඹුණි. අතිශයින් බුද්ධිමත් තරුණියක වූ ෂාරසාද් නම් වූ ඇය සිය පියා සනසා මාළිගාවට පිටත් වූයේ සිය ඉරණම වෙනස් කර ගැනීමේ අදිටනෙනි .රජතුමා හමුවට ගිය ඇය රජුගෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ සෑම දිනම රාත්‍රීයේ සිය නැගණියට කතන්දරයක් කියන බැවින් සිය අවසන් රාත්‍රීයේද ඇයට එම අවසරය ලබා දෙන ලෙසය. එයට එකග වන රජුද මෙම කතන්දරය අසා සිටී. උපක්‍රමශීලීව කුතුහලය දනවමින් කතාව අවසන් කළ ඇය පවසන්නට වූයේ තමා ජීවත්ව සිටියහොත් කතාවේ ඉතිරිය ඊලග දින පවසන බවය. කුතුහලයෙන් වෙළී සිටින රජු ෂාරසාද් නොමරා ඊළග දිනයේද ඇයගෙන් කතාවක් අසා ගනී. මෙලෙස රැයවල් දහසක් තිස්සේ ෂාරසාද් කුමරිය පැවසූ කතා එකතුව " එක් දහස් එක් රැය " බවට පත් විය."